Koningin van de tragiek
Het werd weer eens tijd om een stukje te schrijven. Maar ja, zoveel muziek, zo weinig tijd… Sommige platen maken direct indruk en worden hoe vaker je ze draait een steeds groter deel van je leven. Zo ook ‘Before the Poison’ van Marianne Faithfull. Een bloedmooie en emotionele rollercoaster welke één van mijn favoriete albums is geworden.
Mijn eerste kennismaking met Marianne Faithfull was door Metallica’s ‘The Memory Remains’. Haar bijdrage op dat nummer? “La, da, da, da, la, da, da, da, la, da, da, da” Het ging niet om wat ze zong, maar hoé ze het zong. Wie is dit? Het is niet per se mooi maar wel fascinerend. De stem, versleten, oud, misbruikt, maar vooral ook geleefd. Toch wel nieuwsgierig geworden begon ik wat flarden van haar toen nieuwste plaat ‘Give My Love to London’ te luisteren. En hoewel het niet meteen liefde op het eerste gezicht was had de muziek wel een bepaalde aantrekkingskracht. Toen ik toch het album in zijn geheel een kans gaf viel het kwartje. Die zwaar doorrookte stem heeft een hoop te vertellen en emoties om over te brengen. ‘Give My Love to London’ was daarmee mijn instapper en is een ontzettend mooie plaat. Via de bibliotheek heb ik daarna nog een aantal albums leren kennen en deze, ‘Before the Poison’, maakte misschien wel de meeste indruk.
Desperanto spoken here,
Uit ‘Desperanto’
Today I hear it everywhere,
It is the language of Despair
It’s in your nails and It’s in your hair
It’s in your mouth instead of air
Marianne Faithfull werd ontdekt bij een feestje van The Rolling Stones in 1964 door hun toenmalige manager Andrew Loog Oldham. Mick Jagger en Keith Richards schreven terwijl zij door Oldham net zo lang in een keuken opgesloten waren tot ze iets hadden haar eerste hit, ‘As Tears Go By’ (The Rolling Stones zouden enige tijd later hun eigen versie opnemen). Dit leidde tot enkele platen en singels in de jaren 60. Faithfull is zelfs te horen in de achtergrondkoortjes op ‘Yellow Submarine’ en ‘All You Need is Love’ van The Beatles. Ze krijgt een relatie met Jagger wat zorgt voor een roerige tijd. Diverse verslavingen stapelen zich op en escaleren na de relatiebreuk en wanneer ze de voogdij over haar zoon verliest onderneemt ze een zelfmoordpoging. Er volgt een tijd die wordt gedomineerd door een heroïneverslaving, het krijgen van anorexia en 2 jaar lang dakloos rondzwerven in London. Halverwege de jaren 70 pakt ze de draad weer voorzichtig op met haar stem als eeuwige herinnering aan deze heftige tijd. Echt, hoe een stem in zo’n relatief korte tijd kan veranderen is bizar. Vergelijk voor de gein eens haar versie van ‘As Tears Go By’ uit 1964 met de opnieuw opgenomen versie uit 1987. Het is een wereld van verschil. Die laatste genoemde versie is zonder enige twijfel favoriet. Haar bekendste plaat, ‘Broken English’ uit 1979, betekende haar definitieve commerciële terugkeer naar succes. Er zouden nog vele platen volgen met vele verschillende samenwerkingen, ze heeft er in het totaal zo’n 22 gemaakt.
Faithfull krijgt op ‘Before the Poison’ hulp van een aantal grote namen. Het grootste aandeel is van de Bitse singer-songwriter PJ Harvey, waarmee ze samen aan de helft van de plaat heeft gewerkt. Vervolgens verzorgt Nick Cave samen met zijn band The Bad Seeds de muziek op drie nummers en helpen Damon Albarn van Blur en Gorillaz en Jon Brion ook mee aan twee nummers (respectievelijk op ‘Last Song’ en ‘City of Quartz’). Alhoewel ik (nog) niet erg bekend ben met de carrières van alle gastartiesten, is het wel duidelijk dat zij een aanzienlijke stempel drukken op de nummers. Ze verschillen best wel van sound, maar gelukkig voelt het ondanks dat toch aan als een geheel. De plaat zou in eerste instantie ‘The Mystery of Love’ heetten en met een andere trackvolgorde uitgebracht worden. Het is over het geheel een nogal zwaarmoedige plaat met enkele lichtere momenten, iets wat de hoes met het kleurgebruik perfect uitstraalt.
Show me sweetness, show me summer skies
Uit ‘The Mystery of Love’
Show me how to make this wrong seem right
Show me laughter in your pale blue eyes
Tell me, tell me have you changed your mind?
Met ‘The Mystery of Love’ wordt gelukkig nog niet té donker begonnen. Het opent de plaat stemmig met Harvey’s gitaarspel. Mooi gebruik van glockenspiel en piano in het laatste deel. Op de een of andere manier roept het een herfstgevoel op. Heerlijk dromerig, laat de verkleurde bladeren maar vallen. ‘My Friends Have’ is dan weer wat meer rockgericht. Het schuurt een beetje, het is haast wat ongemakkelijk. En dát maakt het eigenlijk wel lekker. Harvey is nog wat meer aanwezig als achtergrondzangeres in de refreinen. Met ‘Crazy Love’ wordt het dan weer meer romantisch. Mooi pianowerk en zelfs ruimte voor viool (mooie solo op het einde!). Hierdoor wordt het niet té clichématig, het maakt het een stuk oprechter. Echt een prachtige ballad met Cave and The Bad Seeds.
Vanaf nu begint de stemming wat om te slaan en volgen er enkele donkere emotionele songs. ‘Last Song’ is als de titel al doet vermoeden erg zwaar qua sfeer. Het nummer doet door het een beetje Arabisch aan waardoor het net wat meer drama meekrijgt. Gelukkig vliegt het niet uit de bocht, het is een erg indrukwekkend nummer geworden met een mooie tekst. ‘No Child of Mine’ begint haast angstaanjagend. De piano is subtiel aanwezig maar maakt de coupletten en bridge vrij onheilspellend. Bij de refreinen mag de opgebouwde spanning eruit. Simpel maar wel erg emotioneel en krachtig. De overgang naar het outro voelt wat abrupt, maar zodra Harvey Faithfull bijvalt op zang klopt het helemaal. Het outro is ook te horen als nummer op het PJ Harvey album ‘Uh Huh Her’ die in hetzelfde jaar is uitgebracht.
Don’t cry my child, you must know
Uit ‘No Child of Mine’
That every man I’ve ever loved
Has been a child and fatherless
Trust in yourself, it’s all that you can trust
Met het titelnummer ‘Before the Poison’ wordt het weer wat steviger. Het is in de refreinen bijna grunge achtig. Muzikaal erg duister en de teksten zijn gitzwart, pure wanhoop. De overgangen tussen de eerste twee coupletten en het derde couplet en laatste refrein zorgen met die piano er op de een of andere manier voor dat de spanning ontzettend wordt opgebouwd. IJzingwekkend gewoon, prachtig gedaan door Harvey. Was ‘Crazy Love’ al een prachtig nummer van Cave, ‘There Is a Ghost’ gaat daar misschien nog wel overheen. Een vergelijkbare sound maar dan een stuk zwaarder qua stemming. Magisch en tragisch tegelijkertijd eigenlijk. Een erg ontroerend stuk met een sterke opbouw. Met ‘In the Factory’ lijkt de lucht weer voorzichtig wat op te klaren. Echt zo’n nummer dat in eerste instantie aan je voorbij trekt en zich pas na wat meer luisterbeurten voor je opent. Het begint rustig met de kalme coupletten om vervolgens in de refreinen voor even de hemel open te laten gaan. Mooi subtiel gitaarwerk van Harvey. Hoe vaker ik dit nummer hoor, des te meer het mij raakt.
Bam. In ‘Desperento’ wordt er een geluidsmuur op je afgeknald. De gitaren en violen piepen en vervormen en de orgels gieren. Een soort experiment waarbij het erop lijkt dat Faithfull een gedicht voordraagt over een jammende Cave en zijn Bad Seeds. Het is allemaal een beetje chaos, maar na een hoop zwaarmoedige nummers wel een zeer aangename chaos. Met een fijn baslijntje ook om mee te spelen. En dan zit het er bijna op, het speeldoosje wordt nog één keer opgewonden. ‘City of Quartz’ sluit de plaat op een originele en ontroerende manier af. En hoe zoet de muziek is, zo donker is de tekst. Dat zorgt voor een nogal vreemd maar fascinerend sfeertje. Faithfull zingt het zo ingetogen mogelijk. Langzaam verslapt de spanning op de veer… en stopt het speeldoosje.
It’s hard to believe
In the factory
How they made you
And they made meMade of ideas
Uit ‘In the Factory’
Made to think and feel
Do you feel too much?
Do you feel too real?
Gelukkig is de volgorde van de nummers uiteindelijk aangepast want de flow is wat mij betreft perfect. Faithfull heeft een redelijk beperkt stembereik maar dat heeft ze voor deze muziek helemaal niet nodig. Ze weet met haar gehavende stem elke song met veel passie en emotie te brengen. Daarbij helpt het dat het niet allemaal doorsnee teksten zijn maar dat ze iets poëtisch over zich hebben. Pijn, verdriet, maar op momenten hoopvol. Wat ook knap is, is dat de plaat door de samenwerkingen iets eigentijds (of is het toch tijdloos?) heeft zonder dat het ten koste gaat van authenticiteit. Het is een rijk en divers geheel geworden met louter sterke nummers. De koningin van de tragiek weet zelfs laat in haar carrière nog een meesterwerk te maken. In de afgelopen 5 jaar is dit één van mijn meest dierbare albums geworden.
There is a dream
You’ve had before
And forgot many times
So many timesWhen you remember who I am
Uit ‘There Is a Ghost’
Just call
*****